در اين ميان، تلاش براين است كه نظام آموزشي هر يك از كشورها با تحولات اجتماعي و پيشرفت هاي فرهنگي متناسب با قرن بيست و يكم هم گام گردد و از سويي ديگر، هماهنگي هاي لازم بين برنامه هاي آموزشي و بازار كار در حوزه هاي مختلف خدماتي، صنايع، كشاورزي، بازرگاني و غيره برقرار گردد.
در طي سال هاي اخير، كشور ايران نيز با توجه به ناكارآمدي نظام هاي آموزشي گذشته در تحقق اهدافي نظير تناسب توليدات نظام آموزشي با بازار كار، برخورداري از راه بردها و روي كردهاي نوين آموزشي، برخورداري و بهره وري از فن آوري روز در ابعاد مختلف آن و... دست خوش تحولاتي نه چندان گسترده و بعضاً موردي بوده است. اما از آن جا كه اعمال تغييرات مذكور هنوز ازشكل آرماني برخوردار نگرديده است،آشنايي و بررسي ساختار نظام به عنوان سرآغاز مطالعات جامع درخصوص تجارب آموزشي كشورهاي مختلف به ويژه كشورهايي كه از شرايط و امكانات مشابه كشور ايران برخوردار مي باشند مطرح مي باشد.
قاره آسيا
در قاره پهناور آسيا با مجموعه متنوعي از نظام هاي آموزشي مواجه مي باشيم كه از يك سو برخي به دليل تطابق بيش تر وضعيت نظام با اهداف از پيش تعيين شده و برخورداري از امكانات، تجهيزات و نيروي انساني آموزش ديده از وضعيت مطلوب تري برخوردار بوده و از سوي ديگر برخي نيز با ادامه حاكميت روش هاي سنتي برنظام آموزشي مدارس از بازدهي لازم برخوردار نبوده و به دلايل عدم تأمين منابع مالي مورد نياز، عدم برخوداري از امكانات، فرصت ها، تجهيزات و شرايط لازم از آموزشي پويا محروم مي باشند. در اين پيش گفتار تجزيه و تحليل نظام آموزشي كشورهاي جهان مد نظر نبوده بلكه به نگاهي توصيفي به اطلاعات موجود اكتفا مي گردد.
مقطع آموزش پايه : براساس قوانين مصوب هر يك از كشورهاي جهان بخشي از مقطع تحصيلي به عنوان مقطع آموزش پايه تلقي گرديده و كليه شهروندان مؤظف اندكه پس از احراز شرايط لازم و قانوني ازآموزش قانوني اين مقطع برخوردار گردند. دولت ها نيز به نوبه خود مؤظف اند در جهت برخورداري هرچه بيشتر شهروندان از اين مقطع تسهيلات لازم را فراهم نموده و به ارائه خدمات به صورت رايگان مبادرت نمايند.مقطع آموزش اجباري در برخي از كشورهاي قاره آسيا (26 درصد) من جمله كشورهاي تركيه، سوريه، ويتنام، ايران، امارات متحده عربي و..... تنها شامل مقطع آموزش ابتدايي و در ساير كشورها نيز (48 درصد) اين مقطع دو مقطع آموزش ابتدايي و مقدماتي متوسطه را شامل مي گردد.در ميان كشورهاي آسيايي طولاني ترين مقطع آموزش پايه به كشورهاي برونئي دارالسلام با 12 سال و كشورهاي آذربايجان، ارمنستان، قزاقستان به مدت 11 سال تعلق دارد. كوتاه ترين مقطع آموزش پايه نيز به كشورهايي اختصاص دارد كه آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدايي بوده و حداقل دوره آموزشي 5 سال به طول مي انجامد. از جمله كشورهاي فوق مي توان به كشورهاي ميانمار، مغولستان، و.يتنام و.....اشاره نمود.
سن ورود به مقطع آموزش پيش دبستانيي : در ميان كشورهاي آسيايي كمترين سن ورود به آموزش پيش دبستانيي سن 2 سالگي ( در كشورهاي قبرس و اسرائيل(فلسطين اشغالي) و بيش ترين سن ورود به اين مقطع سن5 سالگي است كه در كشورهاي تايلند، اندونزي، ايران و.... مشاهده مي گردد. در اكثريت قريب به اتفاق كشورهاي قاره آسيا سن ورود به مقطع آموزش پيش دبستانيي 3 سال (48 درصد) و يا 4 سال (34 درصد) مي باشد.لازم به ذكر است مقطع آموزش پيش دبستانيي در عمده نظام هاي آموزشي كشورهاي دنيا اجباري نيست.
مقطع آموزش ابتدايي : پايين ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي سن 5 سالگي (در كشورهاي، پاكستان، سريلانكا، ميانمار) و مسن ترين دانش آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در كشورهاي فلسطين و اردن به دليل طولاني بودن آن مقطع با 15 سال سن و كشور يمن با 14 سال سن مشاهده مي گردد. طولاني ترين مقطع آموزش ابتدايي (10 سال) در كشورهاي فلسطين و اردن مشاهده مي گردد.
مقطع آموزش متوسطه : مقاطع آموزش رسمي با توجه به اهميت مقاطع در نظام آموزشي كشورهاي جهان به دو مقطع اصلي آموزش ابتدايي و متوسطه تقسيم مي گردد در برخي از كشورهاي قاره آسيا (14 درصد) نظام آموزشي تنها به دو مقطع مذكور تقسيم شده و از انشعابات بيشتري برخوردار نمي باشد. به عنوان مثال دركشور آنگوئيلا (دوره ابتدايي 10 سال و مقطع متوسطه4 سال)، يمن (دوره ابتدايي 9 سال و مقطع متوسطه 3 سال ) به طول مي انجامد و اين درحالي است كه در اكثر كشورهاي اين قاره (86 درصد ) مقطع آموزش متوسطه خود از دو مقطع كوتاه تر با عناوين مقطع مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه متشكل مي گردد.كوتاه ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره آمريكا در كشور ونزوئلا با طول مدت 2 سال و در كشور السالوادور و برزيل با طول مدت 3 سال و طولاني ترين مقطع متوسطه 8 سال نيز در كشورهاي سريلانكا،كويت ودر كشورهاي آذربايجان، بنگلادش، تركمنستان، سنگاپور، هند به مدت (7سال) مشاهده مي گردد. طولاني ترين مقطع مقدماتي متوسطه در كشور سريلانكا با 6 سال طول مدت مقطع و كوتاه ترين آن با 2 سال طول مدت مقطع در كشور بوتان مشاهده مي گردد. طولاني ترين مقطع تكميلي متوسطه 4 سال (در كشور هاي پاكستان، كويت، ايران) و كوتاه ترين مقطع در كشورهاي چين، گرجستان، مغولستان، مالديو و....مشاهده مي گردد.
قاره آفريقا
در قاره آفريقا به دليل وجود كشورهاي متعدد شاهد تنوع زيادي در نظام هاي آموزشي مي باشيم. به طور مسلم اكثريت كشورهاي قاره آفريقا در زمره كشورهاي توسعه نيافته قرار گرفته و برخي در زمره كشورهاي درحال توسعه محسوب مي گردند. تبعات چنين وضعيتي در مجموع شرايطي را پديد مي آورد كه به جز در مواردي معدود، نظام هاي آموزشي اين قاره به دليل عدم برخورداري از امكانات و تجهيزات لازم، نيروي انساني متخصص و عدم سرمايه گذاري و پشتيباني هاي مالي لازم از كيفيت قابل توجهي برخوردار نباشد. با اين وجود كليه اين موارد مانع از اين نمي گردد كه جنبه هاي مثبت به صورت موردي وجود نداشته و يا در برخي نمونه هاي معدود نظام هاي موفق، تجارب قابل استفاده اي وجود نداشته باشد. ب ه طور كلي از نكات برجسته در مطالعات نظام هاي آموزشي قاره آسيا مي توان به اجراي طرح ها و برنامه هاي جهاني آموزش اشاره نمود كه در جهت رفع محروميت، افزايش پوشش تحصيلي، ارتقاي كيفيت آموزشي و... به اجرا در آمده است. طي تحقيقات به عمل آمده مشخص گرديده است كه مطالعه و بررسي راه بردهاي فوق تا حدود زيادي راه گشا و اثر بخش بوده است.
مقطع آموزش پايه : براساس قوانين مصوب كشور بخشي از مقطع تحصيلي به عنوان مقطع آموزش پايه تلقي گرديده و كليه شهروندان مؤظف اندكه پس از احراز شرايط لازم و قانوني از آموزش قانوني اين مقطع برخوردار گردند. دولت ها نيز به نوبه خود مؤظف اند در جهت برخورداري هرچه بيشتر شهروندان از اين مقطع تسهيلات لازم را فراهم نموده و به ارائه خدمات به صورت رايگان مبادرت نمايند.
مقطع آموزش پايه در بسياري از كشورهاي قاره آفريقا (50 درصد) تنها شامل مقطع آموزش ابتدايي مي گردد مانند (كشورهاي اتيوپي، چاد، كامرون، گينه) و اين درحالي است كه در برخي كشورها نيز (41 درصد) اين مقطع از دو مقطع ابتدايي و مقدماتي متوسطه متشكل مي گردد. اين وضعيت در كشورهاي الجزاير، كنگو، تونس، نامبيا، نيجر و.... مشاهده مي گردد.
لازم به ذكر است برخي از كشورها( 9 درصد) اطلاعات مربوط به اين مقطع را گزارش نكرده اند. در ميان كشورهايي آفريقايي طولاني ترين مقطع آموزش پايه به كشورهاي ري يونيون، سنت هلنا، گابن و... با 10 سال مقطع آموزش تعلق دارد.
كوتاه ترين مقطع آموزش پايه نيز به كشورهايي اختصاص دارد كه آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدايي با حداقل دوره آموزشي 4 ساله مي باشد كه از آن جمله مي توان به كشورهاي سائوتومه و پرنسيپه اشاره نمود.
سن ورود به آموزش پيش دبستانيي: درميان كشورهاي آفريقايي كمترين سن ورود به آموزش پيش دبستانيي سن 2 سالگي (در كشورهاي ري يونيون ) و بيش ترين سن ورود به اين مقطع سن 6 سالگي است كه در كشور ناميبيا مشاهده مي گردد. در اكثر كشورهاي اين قاره سن ورود به مقطع پيش دبستانيي در سنين 3 سال (38 درصد) و يا 4 سال (36 درصد) مي باشد. لازم به ذكر است مقطع آموزش پيش دبستانيي در اكثر نظام هاي آموزشي كشورهاي دنيا اجباري نيست.
مقطع آموزش ابتدايي : پايين ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي سن 5 سالگي (در كشورهاي، سنت هلنا، سيرالئون و موريتوس ديده شده و مسن ترين دانش آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در كشور ليبي به دليل طولاني بودن آن مقطع با 14 سال سن مشاهده مي شود. طولاني ترين مقطع ابتدايي با 9 سال طول مدت مقطع در كشورليبي پس از آن ها كشورملاوي و سودان با 8 سال مشاهده مي گردد. كوتاه ترين طول مقطع نيز4 سال بوده كه در كشورهايي مثل سائوتومه و پرنسيپه و آنگولا. مشاهده مي گردد.
مقطع آموزش متوسطه : به طوركلي مقاطع آموزش رسمي با توجه به اهميت مقاطع در نظام آموزشي كشورهاي جهان به دو مقطع اصلي آموزش ابتدايي و متوسطه تقسيم مي گردد. در برخي از كشورهاي قاره آفريقا (12/5 درصد) نظام آموزشي تنها به دو مقطع مذكور تقسيم شده و از تفكيك بيشتري برخوردار نمي باشد. به عنوان مثال دركشور روآندا (دوره ابتدايي 7 سال و مقطع متوسطه6 سال)، كنيا (دوره ابتدايي 8 سال و مقطع متوسطه 4 سال ) و ليبي (دوره ابتدايي 9 سال و مقطع متوسطه 3 سال)، اما در اكثر كشورهاي اين قاره (87/5 درصد ) مقطع متوسطه خود از دو مقطع كوتاه تر تقسيم مي شود كه با عنوان دوره مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه شناخته مي گردد.
كوتاه ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره افريقا در كشور هاي ليبي و سودان با طول مدت 3 سال مشاهده شده و طولاني ترين مقطع متوسطه 7 سال در كشورهاي گينه. موزامبيك، چاد و.... ديده مي شود. طولاني ترين مقطع تكميلي متوسطه 5 سال است كه دركشور موزامبيك ديده شده و كوتاه ترين مقطع در كشورهايي لسوتو، ملاوي آفريقاي جنوبي و....مشاهده مي گردد.
قاره آمريكا
قاره آمريكا خود از دو بخش آمريكاي شمالي و جنوبي تشكيل شده است كه به طور نسبي مي توان چنين تقسيم بندي را به نوعي به بعد آموزشي آن قاره نيز تعميم داد، چرا كه در آمريكاي شمالي كيفيت آموزشي دو كشور بزرگ و توسعه يافته كانادا و ايالات متحده آمريكا كه قسمت اعظم اين قاره را تشكيل داده اند، در مقايسه با ديگر كشورها از مطلوبيت چشم گيري برخوردار مي باشد و دلايل اين مطلوبيت را مي توان در بسياري از عوامل از جمله توجه سرمايه گذاري همه جانبه در حوزه آموزش و پرورش به عنوان يكي از مهم ترين عوامل توسعه جامعه، مطالعه و تحقيق مستمر براي بهبود روند كيفي و كمي آموزش، برخورداري از وسايل كمك آموزشي و فن آوري روز، شيوه هاي نوين تربيت معلم و روش هاي آموزشي و... جستجو كرد. عامل موثر ديگري كه نقشي انكارناپذير بر كيفيت آموزشي دارد برخورداري كشورهاي مذكور از نظام آموزشي غيرمتمركز است، به نحوي كه هر يك از ايالت ها داراي «وزارت آموزش و پرورش» مجزا بوده و آن وزارت مي تواند در محدوده ايالت خود از استقلال و قدرت تصميم گيري لازم براي اداره امور برخوردار باشد. همين موضوع سبب رقابتي سازنده بين ايالت هاي مختلف شده و در نهايت به مدد ديگر عوامل در مقايسه با كشورهاي آمريكاي جنوبي چهره مطلوبتري از نظام آموزشي را ترسيم مي نمايد. البته توضيح اين نكته ضرورت دارد كه بر شمردن امتيازات فوق به منزله نامناسب بودن وضعيت آموزش در كشورهاي آمريكاي جنوبي نيست، چرا كه اصلاحات آموزشي انجام شده يكي و دو دهه اخير در برخي از كشورها تحولات فراواني در ارتقاء سطح آموزش آن كشورها به وجود آورده است. مطالعه و بررسي هر كدام از آن موارد مي تواند راه گشاي كارشناسان و برنامه ريزان آموزشي گردد.
مقطع آموزش پايه : براساس قوانين مصوب در هركشور بخشي از مقطع تحصيلي به عنوان مقطع آموزش پايه تلقي شده و همه شهروندان مؤظف مي باشند كه پس از احراز شرايط لازم و قانوني از آموزش اين مقطع برخوردار گردند. دولت نيز به نوبه خود مؤظف است براي برخورداري هرچه بيشتر شهروندان از اين مقطع تسهيلات لازم را فراهم نموده و اين خدمات را به صورت رايگان ارائه نمايد.
مقطع آموزش پايه در برخي از كشورهاي اين قاره(31 درصد)تنها مقطع ابتدايي را در برمي گيرد براي مثال كشورهاي، پاناما، مكزيك، پرو، پاراگوئه و..... و در برخي از كشورهاي (69 درصد) نيز كشورهايي مانند، آرژانتين ايالات متحده، آمريكا، دومتيكن گرانادا و..... مشاهده مي گردد.
درميان كشورهاي آمريكايي طولاني ترين مقطع آموزش پايه مربوط به كشورهاي آنگوئيلا و سنت كريستوفرونويس با 12 سال طول مدت مقطع است. كوتاه ترين مقطع آموزش پايه نيز به كشورهايي اختصاص دارد كه آموزش در آن مقطع تنها مختص مقطع ابتدايي بوده و حداقل 5 سال به طول مي انجامد مانند كشور كلمبيا .
سن ورود به آموزش پيش دبستاني: درميان كشورهاي آمريكايي كمترين سن ورود به آموزش پيش دبستانيي سن 2 سالگي بوده كه در كشورهاي، گوادلوپ، مارتيني گويان فرانسه و.... مشاهده مي گردد و بيش ترين سن ورود به اين مقطع 5 سالگي است كه كشورهاي، پاناما، گواتمالا، كوبا، شيلي از آن جمله اند. در اكثر كشورهاي اين قاره سن ورود به مقطع پيش دبستانيي 3 سال (47 درصد) است.
مقطع آموزش ابتدايي : پايين ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي سن 5 سالگي است كه در كشورهاي، باهاما بليز و سنت لوسيا و.... ديده مي شود و مسن ترين دانش آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در كشور السالوادور و به دليل طولاني بودن آن مقطع با 15 سال سن و سپس كشورهاي برزيل و ونزوئلا با 14 سال سن مشاهده مي گردد. طولاني ترين مقطع ابتدايي با 9 سال در كشورهاي السالوادور و ونزوئلا و پس از آن ها كشورهاي دومينيكن، شيلي برزيل و..... با 8 سال طول مدت مقطع مشاهده مي گردد.كوتاه ترين طول مقطع 5 سال بوده كه در كشورهايي مثل، كلمبيا گويان، فرانسه گودالوپ و.... به اجرا درمي آيد.
مقطع آموزش متوسطه : به طور كلي مقطع هاي آموزش رسمي با توجه به اهميت مقطع ها در نظام آموزشي كشورهاي جهان به دو بخش اصلي ابتدايي و متوسطه تقسيم مي گردد در برخي از كشورها قاره آمريكا (35 درصد) براي مثال كشور آنگوئيلا (دوره ابتدايي 7 سال ومقطع متوسطه 5 سال)، بليز (دوره ابتدايي 8 سال ومقطع متوسطه 4 سال )، و برزيل ( دوره ابتدايي 8 سال ومقطع متوسطه 3 سال ) نظام آموزشي تنها به دو گروه مورد اشاره تقسيم گرديده و از تفكيك بيشتري برخودار نمي باشد. اما در اكثر كشورهاي اين قاره (65 درصد ) مقطع متوسطه به دو مقطع كوتاه تر تقسيم گرديده كه با عنوان مقطع مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه شناخته مي شوند.كوتاه ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره امريكا در كشور ونزوئلا با طول مدت 2 سال و در كشور السالوادور و برزيل باطول مدت 3 سال مشاهده شده و طولاني ترين مقطع متوسطه 7 سال در كشورهاي جامائيكا، سورينام، گودالوپ و..... به اجرا در مي آيد. طولاني ترين مقطع مقدماتي متوسطه در كشور سنت ويسنت و گرنادين با 5 سال طول مقطع و سپس كشورهاي پرو و شيلي ديده مي شود. طولاني ترين مقطع تكميلي متوسطه 4 سال است كه در كشور جامائيكا ديده شده و كوتاه ترين مقطع با 2 سال طول مدت مقطع مانند هندوراس، نيكاراگوا و آرژانتين و .... به اجرا در مي آيد.
قاره اروپا
درميان قاره هاي جهان قاره اروپا را مي توان به عنوان جايگاهي قلمداد كرد كه مجموعه اي از پيشرفته ترين و متنوع ترين نظام هاي آموزشي را در خود جاي داده است. دلايل پيشرفت اين نظام ها را مي توان در عواملي ذيل جستجو نمود:
1- استقرار و اجتماع اكثر كشورهاي توسعه يافته در اين قاره
2- قدمت فرهنگي و سوابق ممتد و طولاني علمي و آموزشي در هر يك از كشورها
3- وقوف براهميت و نقش آموزش و پرورش در توسعه جامعه و سرمايه گذاري هاي لازم در اين زمينه
4- شناسايي و بهره برداري مفيد كشورها از منابع، ظرفيت ها و پتانسيل هاي موجود خود
5- برنامه ريزي و آينده نگري ها لازم
6- ساختار مناسب مديريتي حاكم بر نظام آموزشي
7- بهره گيري از مشاركت هاي مؤثر مردمي
8- برخورداري و به كارگيري فن آوري پيشرفته در چارچوب برنامه آموزشي
لازم به توضيح است ميزان كارآيي نظام هاي آموزشي و برخوداري از عوامل فوق در كشورهاي اين قاره يك سان نبوده و مي توان كشورهاي مختلف را از اين نظر به سطوحي مختلفي تقسيم بندي نمود. اما شاخص ترين نمونه ها را مي توان در كشورهاي آلمان، انگليس، اسكانديناوي و... مشاهده كرد. همان گونه كه در ابتدا نيز در اين نوشتار نگاهي توصيفي به ساختار نظام آموزشي مدنظر بوده و طرح مطالب فوق تنها به منظورجلب توجه پژوهش گران و علاقه مندان به اين حوزه براي بررسي و مطالعه در زمينه شيوه هاي مختلف مديريت و اداره آموزش و پرورش، نوآوري هاي آموزشي، پيوند آموزش با بازار كار و اشتغال، حضور مؤثر مردم و مشاركت هاي مردمي در آموزش و غيره است كه در گام هاي بعدي مي تواند حوزه مطالعاتي مناسبي را پيش روي علاقه مندان امر آموزش قرار دهد.
مقطع آموزش پايه : آموزش پايه در تعداد كمي از كشورهاي اين قاره (7 درصد) براي مثال كشورهاي آلباني، مقدونيه، لهستان و..... تنها مقطع ابتدايي را در برمي گيرد. در اكثر كشورها نيز (88 درصد) اين مقطع شامل مقطع ابتدايي و مقدماتي متوسطه مي گردد. اين وضعيت در كشورهايي مانند آلمان، بلژيك، انگليس، هلند و..... مشاهده مي شود. لازم به توضيح است تعداد معدودي از كشورها (5درصد) اطلاعات ويژه اين مقطع را گزارش نكرده اند.
درميان كشورهاي اروپايي طولاني ترين مقطع آموزش پايه مربوط به كشور هلند با 13 سال و بعد از آن كشورهايي مانند آلمان، جبل الطارق، بلژيك و... به ميزان 12 سال به طول مي انجامد. كوتاه ترين مقطع آموزش پايه نيز 8 سال بوده كه در كشورهايي مانند اسلواني، بلغارستان، روماني، سن مارينو و... مشاهده مي گردد.
سن ورود به آموزش پيش دبستانيي : درميان كشورهاي اروپايي كمترين سن ورود به آموزش پيش دبستانيي سن 2 سالگي بوده كه در كشورهاي، اسپانيا، ايسلند، فرانسه و.... مشاهده شده و بيش ترين سن ورود به اين مقطع 5 سالگي است كه تنها در كشور سوئيس به اجرا در مي آيد. در اكثر كشورهاي اين قاره سن ورود به مقطع پيش دبستانيي سن 3 سال است.
مقطع آموزش ابتدايي : پايين ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي سن 4 سالگي است كه در كشور جبل الطارق ديده شده و در عين حال پايين ترين سن ورود به اين مقطع در جهان مي باشد و مسن ترين دانش آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در كشورهاي لهستان و مقدونيه به دليل طولاني بودن آن مقطع با 14 سال سن مشاهده مي گردد. طولاني ترين مقطع ابتدايي با 8 سال طول مدت مقطع نيز در كشورهاي آلباني، جبل الطارق و مقدونيه، به اجرا در مي آيد. كوتاه ترين طول مقطع نيز 3 سال بوده كه متعلق به كشورروسيه فدرال مي باشد و در عين حال اين مدت زمان ركورد كوتاه ترين مقطع ابتدايي در جهان نيز به حساب مي آيد.
مقطع آموزش متوسطه : به طور كلي مقطع هاي آموزش رسمي با توجه به اهميت آن ها در نظام آموزشي كشورهاي جهان به دو بخش اصلي ابتدايي و متوسطه تقسيم مي شوند در برخي از كشورها قاره اروپا (7 درصد) براي مثال كشورهاي آلباني، مقدونيه و لهستان (دوره ابتدايي 8 سال و مقطع متوسطه 4 سال) نظام آموزشي تنها به دو گروه مورد اشاره تقسيم شده و از تفكيك بيشتري برخودار نمي باشد ، اما در اكثر كشورهاي اين قاره (86 درصد ) مقطع متوسطه به دو مقطع كوتاه تر تقسيم گرديده كه با عناوين مقطع مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه شناخته مي شوند. كوتاه ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره اوروپا در كشورآلباني، مقدونيه و لهستان با طول مدت 4 سال مشاهده گرديده و طولاني ترين مقطع متوسطه 9 سال مي باشد كه در كشور آلمان به اجرا در مي آيد و در عين حال طولاني ترين دوره متوسطه در جهان به حساب مي آيد. طولاني ترين مقطع مقدماتي متوسطه در كشور آلمان با 6 سال و سپس 5 سال در كشورهاي لتوني، ليتواني، روسيه فدرال و....مشاهده مي شود. و كوتاه ترين آن نيز با 2سال طول مدت دركشورهاي اسپانيا، استوني، بلژيك، مالت و... به اجرا در مي آيد. طولاني ترين مقطع تكميلي متوسطه 5 سال است كه در كشورهايي مانند سن مارينو و مالت، و كوتاه ترين مقطع با 2 سال طول مدت مقطع در كشورهايي مانند اوكراين، ايرلند، روسيه سفيد و مشاهده مي شود.
قاره اقيانوسيه
مقطع آموزش پايه : براساس قوانين مصوب در هركشور بخشي از مقطع تحصيلي به عنوان مقطع آموزش پايه تلقي گرديده و شهروندان مؤظف اند كه پس از احراز شرايط لازم و قانوني ، آموزش اين مقطع را سپري نمايند. دولت نيز به نوبه خود موظف است براي شهروندان واجد شرايط اين مقطع تسهيلات لازم را فراهم نموده و اين خدمات را به صورت رايگان ارائه نمايد.
مقطع آموزش پايه در برخي از كشورهاي اين قاره (20 درصد) براي مثال كشورهاي تووالو، جمهوري وانواتو، ساموآ و..... تنها مقطع ابتدايي، را دربرمي گيرد و در اكثر كشورها نيز (65 درصد) اين مقطع شامل دو مقطع ابتدايي و مقدماتي متوسطه مي شود. اين روال آموزشي در كشورهايي مانند استراليا، توكلو، زلاندنو، گوام به اجرا در مي آيد. لازم به توضيح است برخي از كشورها (15 درصد) از دادن اطلاعات مربوط به اين مقطع امتناع ورزيده اند. درميان كشورهاي اقيانوسيه طولاني ترين مقطع آموزش پايه مربوط به كشورهاي توكلو و سانوآي آمريكا با 12 سال طول مدت مقطع است. كوتاه ترين مقطع آموزش اجباري متعلق به جمهوري وانواتو مي باشد كه در آن مقطع، آموزش حداقل 6 سال به طول مي انجامد.
سن ورود به آموزش پيش دبستانيي : درميان كشورهاي آمريكايي كمترين سن ورود به آموزش پيش دبستانيي سن 2 سالگي بوده كه در كشور زلاندنو مشاهده شده و بيش ترين سن ورود به اين مقطع 5 سالگي است كه در كشورهاي گوام، نائورو و پاپواگينه نو ديده شده است. در نيمي از كشورهاي اين قاره سن ورود به مقطع پيش دبستانيي سن 3 سالگي بوده و در بقيه كشورها ايسن ميزان، از سن 2 سالگي تا 5 سالگي متغير مي باشد.
مقطع آموزش ابتدايي : پايين ترين سن ورود به مقطع آموزش ابتدايي سن 5 سالگي است كه در كشورهاي استراليا، توكلو، زلاندنو و.... ديده مي شود و مسن ترين دانش آموزان شاغل به تحصيل در مقطع ابتدايي نيز در كشورهاي توكلوو، توالو و گوام و.... به دليل طولاني بودن آن مقطع با 13 سال سن مشاهده مي شود. طولاني ترين مقطع ابتدايي با 9 سال در توكلوو و پس از آن كشورهاي ساموآي آمريكا، گوام و ساموآ با 8 سال طول مدت مقطع مشاهده شده است. طول مقطع نيز 5 سال بوده كه در كشورهايي مثل كالدونياي جديد و پولنسيا فرانسه ديده مي شود.
مقطع آموزش متوسطه : به طور كلي مقاطع آموزش رسمي با توجه به اهميت مقاطع در نظام آموزشي كشورهاي جهان به دو بخش اصلي آموزش ابتدايي و متوسطه تقسيم مي گردد. در برخي از كشورها قاره اقيانوسيه (45 درصد) نظام آموزشي تنها به دو گروه مورد اشاره تقسيم گرديده و از تفكيك بيشتري برخودار نمي باشد براي مثال كشور توكلو (دوره ابتدايي 9 سال ومقطع متوسطه 2 سال)، نيئو (دوره ابتدايي 6 سال ومقطع متوسطه 6 سال )، و جزيره نورفورك ( دوره ابتدايي 7 سال ومقطع متوسطه 4 سال ). اما در بقيه كشورهاي اين قاره (55 درصد ) مقطع متوسطه خود به خود به دو مقطع كوتاه تر تقسيم گرديده كه با عناوين مقطع مقدماتي متوسطه و مقطع تكميلي متوسطه شناخته مي شوند. كوتاه ترين طول مدت متوسطه در مجموع كشورهاي قاره اقيانوسيه در كشور توكلو با مدت 2 سال و در كشورهاي تووالو، گوام، نائورو با طول مدت 3 سال مشاهده شده و طولاني ترين مقطع متوسطه 7 سال در كشورهايي مانند تونگا، جمهوري وانواتو، زلاندنو و..... ديده مي شود. طولاني ترين مقطع مقدماتي متوسطه در كشورهاي پولنسيافرانسه، زلاندنو، كالدونياي جديد و.... با 4 سال طول مقطع و كوتاه ترين آن با 2 سال طول مدت مقطع در كشورهاي جزاير اقيانوس آرا م و ساموآي آمريكا ديده مي شود. طولاني ترين مقطع تكميلي متوسطه 3 سال است كه در كشورها مانند جزاير كوك، جمهوري وانواتو، زلاندنو و.... ديده شده و كوتاه ترين مقطع با 2 سال طول مدت مقطع در كشورهايي مانند استراليا، جزاير سليمان، ساموآ و مشاهده مي شود.
